Fonds on Tour, Eerste Rondetafel, 24 september 2014

Rondetafels ter voorbereiding van de periode 2017-2020

Het Fonds Podiumkunsten is begonnen met de voorbereidingen voor de nieuwe beleidsperiode 2017-2020. Een opmaat daarvoor vormden de bijeenkomsten ‘Fonds on Tour’ die we december 2013 op vier plaatsen in het land organiseerden. Daarin bespraken aanwezigen uit de sector samen met ons wat de vragen zijn waarvoor de podiumkunsten in de nabije toekomst staan, als gevolg van veranderingen in de samenleving. En wie welke rol kan spelen in de beantwoording daarvan.

Met de meest prangende thema’s die een relatie hebben met de subsidiëring van de podiumkunsten, gaan we het komend jaar verder. In samenwerking met verschillende partners organiseren we vier à vijf ronde tafelgesprekken met steeds een wisselend en gevarieerd samengesteld gezelschap.

Bij het eerste rondetafelgesprek bespreken we het thema ‘Stilzitten en Meedoen’. Onze partner bij het inhoudelijk opzetten van dit rondetafelgesprek is deze keer het VSCD. In dit gesprek staat de verhouding tussen vraag en aanbod centraal. De relatie tussen kunstenaars, publiek en podia/festivals verandert drastisch, als gevolg van onder meer veranderend consumentengedrag, digitalisering en economisch tij. Wat betekent dat voor de rollen die verschillende partijen vervullen, en voor de financiering van de podiumkunsten?

Agendapunten: Stilzitten of meedoen?

Co-creatie

Misschien is een van de meest zichtbare veranderingen van de afgelopen tijd wel de drang van het publiek (of de consument) om betrokken te zijn bij én inzicht te hebben in hoe iets tot stand komt. Het belang van ‘authenticiteit’, betrokkenheid en dichterbij de producent staan heeft een belangrijke plek in veel secties van de economie en samenleving verworven. We willen weten hoe die biologische, handgemaakte worst geproduceerd is - steeds vaker kunnen we dan zomaar binnenlopen op de werkplaats en een worstje mee rollen. In het geval van theatermakers is dit ook een steeds meer gangbare manier van werken, waarbij de focus op het gehele proces komt te liggen in plaats van louter op het eindproduct. Zoals bijvoorbeeld bij Schwalbe of Zina Platform. Tegelijkertijd zijn er nog genoeg makers die zich vanuit hún persoonlijke overtuiging bij de ‘conventionelere’ vormen van maken houden. 

  • Moet beleid zo worden aangepast dat vormen van co-creatie en betrokkenheid worden gestimuleerd (en hoe ziet idealiter de balans tussen deze nieuwe en de meer gevestigde podiumkunsten er dan uit)?

  • Moet co-creatie vanwege de veranderingen in de samenleving inderdaad gezien worden als een nieuwe noodzakelijke vorm van kunst produceren of gaat het om een tijdelijke nieuwe vorm die vooral tot doel heeft publieksverbreding en -vernieuwing te bewerkstelligen?

 

Meer dan een podium

De rol van podia verandert. Een groot deel van de jonge bezoekers voelt zich meer thuis op een plek waar de functies en doelen van een ruimte elkaar overlappen. En zoals eerder al gezegd zoekt publiek directer contact met de kunstenaar. Podia zoeken naar manieren om deze wensen te faciliteren. Er is een financiële en sociaal-culturele noodzaak om niet meer puur te dienen als vertoner van podiumkunsten, maar ook als oefenruimte, open podium, werkplaats, filmzaal, ontmoetingsruimte, etc.; op deze manier functioneren ze wellicht ook als innovatieve hot spots en sociaal cement voor de omgeving. (Theaters Tilburg, en de plannen voor het nieuwe Spuiforum). Daarnaast wordt er al regelmatig ‘afgekeken’ bij festivals en de manier waarop daar ondernemerschap, publieksbereik en interdisciplinaire samenwerkingsverbonden tot stand komen. De integratie van publiek in het bepalen van wat de functie van een plek is of wordt lijkt een steeds belangrijkere rol te gaan spelen, en heeft tenslotte ook invloed op het financieringsmodel van een podium. 

  • Kan en moet het Fonds een rol spelen als podia hun rol en financieringsmodel om bovenstaande redenen ingrijpend willen aanpassen; dus zichzelf niet langer puur als vertoner van podiumkunsten beschouwen?

  • Of moet de rol van het Fonds juist kleiner worden omdat het vanuit Den Haag beoordelen hoe lokale belangen vorm krijgen een ondoenlijke (of zelfs onwenselijke) zaak is.

 

Nieuwe gidsfuncties

Het aanbod aan vrijetijdsbesteding is enorm gegroeid; iedereen kan via internet vinden wat ze willen vinden zonder daarvoor een schouwburggids open te hoeven slaan. Toch kan zoveel keuze averechts werken - het publiek ziet door de bomen het bos niet meer. Daarnaast is er, ook in de cultuur, steeds meer sprake van een belevingseconomie, waarin emotie centraal staat. Marketing is zich dan ook aan het aanpassen aan een cultuur consument die betrokken wil zijn en via nieuwe vormen van media geïnformeerd wilt worden. Het publiek wil keuzevrijheid, maar is ook op zoek naar ‘gidsen’. Ze doen daarmee een ander beroep op programmeurs dan voorheen. Het idee dat één programmeur voor het publiek uitmaakt wat kwaliteit is en wat er gezien kan worden, is misschien niet meer passend in deze tijd. Er wordt steeds meer gewerkt met gastcurators en adviesraden, waardoor de wensen en ideeën van het publiek beter in de programmering gereflecteerd worden. In sommige gevallen (Magneetfestival, Incubate) is de programmering zelfs mede of grotendeels in de handen van het publiek. Een programmeur moet dus steeds meer ook de rol van community bouwer, marketingspecialist en curator op zich kunnen nemen.

  • Welke soort vernieuwing in de werkwijzen van publieksbetrokkenheid en onconventionele organisatievormen kan, of moet, het Fonds ondersteunen?

  • Zijn er andere manieren waarop je, al dan niet met overheidssubsidie, de verhouding tussen vraag en en aanbod kan verbeteren?

 

De rondetafel zal plaats vinden op 24 september 2014. Mail ons op communicatie@fondspodiumkunsten.nl als je je als wildcard wilt opgeven voor het rondetafelgesprek! Aanmelden kan t/m woensdag 10 september. Je hoort uiterlijk op 12 september over de uitslag van de wildcard loting.